Raport: WIEPRZOWINA
NOWA
PERSPEKTYWA
Kluczowe fakty
Środowisko
- Polskie rolnictwo może stać się zeroemisyjne dzięki produkcji biogazu z odpadów rolno-spożywczych, w tym gnojowicy i obornika.
- Polska dzięki biogazowniom rolniczym może wyprodukować nawet 7,8 mld m3 biometanu, co pozwoli uzyskać nawet 30,5 TWh czystej energii. Umożliwi to uniknięcie emisji nawet 26,2 mln ton CO2.
- Biogazownie pozwalają na redukcję emisji metanu i CO2, ale redukują także przykre zapachy. Zapach pofermentu (przefermentowana gnojowica) jest o 60% mniejszy niż obornika i gnojowicy stosowanej na polach.
-
Porównanie produkcji trzody chlewnej na dużą i małą skalę pokazuje, że przy takiej samej obsadzie (1200 loch) duże obiekty produkują ponad 7 tys. tuczników więcej w ciągu roku, co sprawia, że oddziaływanie globalne przy dużych obiektach jest mniejsze, gdyż umożliwia większą produkcję mięsa przy mniejszym pogłowiu.
Ekonomia
- Produkcja żywca wieprzowego w latach 2018-2020 była niedochodowa. Strata gospodarstw produkujących od 10-40 tuczników wyniosła 235 zł na 100 kg żywca, podczas gdy strata hodowców dużych wynosiła już tylko 83 zł na 100 kg żywca.
- W 2020 r. liczba gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną Polsce wynosiła 104 tys. Oznacza to, że zmniejszyła się o 13,5%. Przyczyną spadku jest brak opłacalności produkcji trzody chlewnej.
- Głównym czynnikiem wahań na światowych rynkach wieprzowiny pozostaje ASF.
- Według różnych szacunków opracowanie strategii rozwoju rynku trzody chlewnej i jej wdrożenie przynieść może wzrost wartości tego rynku nawet od 15 do 50 mld zł.
- Udział importowanych warchlaków w całej produkcji trzody chlewnej wynosi 40%, co istotnie wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe.
Społeczeństwo
- Pomiędzy ludnością wiejską a napływową dochodzi do konfliktów. Ich podłożem są odmienne interesy i konkurowanie o przestrzeń. Większość nowych mieszkańców obszarów wiejskich nie zna i nie akceptuje tradycyjnego sposobu zorganizowania przestrzeni (środowiska życia) na wsi.
- Sytuacje konfliktowe pomiędzy mieszkańcami obszarów wiejskich, wynikające z prowadzenia działalności rolniczej występują na terenie całego kraju. Nasilenie tego typu problemów to kwestia ostatniej dekady. Problem jest rozwojowy i będą się pojawiały nowe płaszczyzny nieporozumień.
- Problemy związane ze współistnieniem różnych grup mieszkańców powodują, że osoby i instytucje odpowiedzialne za rozwój obszarów wiejskich muszą podejmować działania mające na celu zapobieganie konfliktom społecznym.
Zdrowie
- Na podstawie danych literaturowych wykazano, że mięso powinno stanowić element odpowiednio zróżnicowanej diety współczesnego człowieka. Dostarcza ono cennych składników pokarmowych, korzystnie wpływających na organizm człowieka.
- Badania realizowane w 2020 roku przez międzynarodowy zespół badaczy polegające na meta-analizie tzw. badań kohortowych obejmujących ponad 6 mln uczestników nie potwierdziły jednoznacznie szkodliwości mięsa czerwonego.
- Dzięki zmianom, jakie zaszły podczas dziesięcioleci doskonalenia świń w kierunku mięsnym, wieprzowina zawiera niewiele tłuszczu (o 30% mniej, niż ta produkowana w latach 80. XX wieku), jest mniej kaloryczna i charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą. Zawiera dość dużo wysokowartościowego białka, może być źródłem żelaza, cynku, selenu i witamin A i z grupy B, oraz kwasu foliowego.
O Inicjatywie
Raport: WIEPRZOWINA - NOWA PERSPEKTYWA to kompendium, pokazujące stan wiedzy na temat wieprzowiny oraz hodowli trzody chlewnej
a zarazem punkt wyjścia do dalszych działań. Zawiera analizy prezentujące wyniki badań wpływu produkcji
wieprzowej na ekonomię, środowisko, zdrowie i społeczeństwo.
Ma pomóc zrozumieć rolę produkcji wieprzowej oraz dostarczyć nowych argumentów, pokazujących,
że warto rozwijać ten sektor gospodarki.
Działalność sektora trzody chlewnej stawia czoła licznym wyzwaniom. Przeciwnicy hodowli trzody chlewnej
bardzo często przypisują jej szereg negatywnych konsekwencji dla zdrowia i środowiska. Bardzo często są
to zarzuty nieznajdujące potwierdzenia w badaniach naukowych, wykorzystujące emocje i niewiedzę. Coraz
więcej osób sprzeciwia się odbudowie pogłowia trzody chlewnej w Polsce, nawet w sytuacjach, gdy lokalizacja
budynku nie wpływa na otoczenie. Brakuje merytorycznej dyskusji na temat aspektów zdrowotnych wieprzowiny
i jej jakości, perspektywy socjologicznej, znaczenia ekonomicznego, czy sposobów przeciwdziałania
emisjom do środowiska np. przez biogazownie, czy biometanownie.
Niniejszy raport jest próbą odpowiedzi na te zarzuty, a jednocześnie zaproszeniem do dyskusji.
Aktualności
Profesjonalizacja trzody chlewnej to do 79% emisji amoniaku mniej
Jak zapobiec współczesnym konfliktom na wsi?
Czy wieprzowina to zdrowy wybór na święta?
Autorzy
Prof. dr hab. Andrzej Kowalski
Prof. zw. dr hab. Andrzej Kowalski od 1974 roku jest wykładowcą w Szkole Głównej Planowania i Statystyki/Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, gdzie był wieloletnim kierownikiem Katedry Agrobiznesu, a także wice dyrektorem Instytutu Funkcjonowania Gospodarki Narodowej.
Pełnił funkcję dyrektora Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB (2000-2019) oraz był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi (2004-2006).
Jest autorem ponad 400 prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu polityki rolnej, analiz rynkowych itp. opublikowanych w Polsce i za granicą. Promotor wielu prac magisterskich, podyplomowych i doktorskich. Autor kilkudziesięciu ekspertyz opracowanych dla Parlamentu, Organizacji Samorządowych, Związków Branżowych. Trzykrotnie występował jako ekspert na posiedzeniach Komisji Rolnictwa Parlamentu Europejskiego.
Dr Anna Onopiuk
Dr Anna Onopiuk jest pracownikiem badawczo-dydaktycznym w Katedrze Techniki i Projektowania Żywności w Instytucie Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie. Tytuł doktora nauk rolniczych w dyscyplinie technologia żywności i żywienia otrzymała w 2019 roku w SGGW na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji.
Dr Anna Onopiuk była uczestnikiem wielu Projektów naukowych, m.in. „Optymalizacja produkcji wołowiny w Polsce, zgodnie ze strategią „od widelca do zagrody” (ProOptiBeef) oraz „BIOŻYWNOŚĆ – innowacyjne, funkcjonalne produkty pochodzenia zwierzęcego”. Obecnie jest kierownikiem B+R Projektu pt. Innowacyjne funkcjonalne tłuszcze spożywcze o podwyższonej wartości odżywczej, prozdrowotnej i technologicznej w systemie: ”spray-off” oraz ”friendly use” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014- 2020. Otrzymała nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia naukowe oraz Dyplom Ministra NiSW za projekt „Sposób wytwarzania suszonej wołowiny i suszona wołowina, zwłaszcza dla dzieci”. Jest autorem trzech patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP oraz 28 publikacji naukowych.
Prof. dr hab. Wiesław Przybylski
Profesor dr hab. Wiesław Przybylski pracuje w Katedrze Technologii Gastronomicznej i Higieny Żywności na Wydziale Żywienia Człowieka oraz w Instytucie Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie. Od 2018 roku sprawuje urząd Wójta Gminy Brańszczyk.
Pełnił funkcję kierownika katedry (2006-2019) i prodziekana ds. nauki (2008-2012). Pracował w Akademii Rolniczej w Siedlcach, Zespole Placówek Oświatowych w Brańszczyku i Politechnice Białostockiej.
Jest autorem 320 publikacji naukowych i 5 krajowych podręczników akademickich. Wspólnie z profesorem Davidem Hopkinsem z Australii opracowali międzynarodowy podręcznik akademicki dla młodej kadry naukowej wydany w 2016 roku w języku angielskim pt: „Meat Quality – Genetic and Environmental Factors”.
Dr hab. inż. Alina Kowalczyk-Juśko, prof. UP
Dr hab. Alina Kowalczyk-Juśko jest pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, doktor habilitowana w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych. Zajmuje się odnawialnymi źródłami energii, szczególnie energetycznym wykorzystaniem biomasy.
Współpracuje z wytwórcami biogazu rolniczego, konsultując dobór substratów i postępowanie z masą pofermentacyjną w aspekcie technicznym, prawnym i środowiskowym.
Odbyła liczne staże naukowe w uczelniach zagranicznych, zajmujących się wytwarzaniem energii z odnawialnych źródeł, a także brała udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, związanych z tą tematyką.
Jest współautorką licznych artykułów i książek dotyczących produkcji biogazu i innych metod pozyskiwania energii z biomasy.
Dr inż. Tomasz Schwarz, prof. UR
Dr Tomasz Schwarz jest zootechnikiem z wieloletnim stażem pracy w praktyce produkcyjnej oraz pracownikiem badawczo-dydaktycznym Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie.
Główny nurt jego naukowej specjalizacji obejmuje zagadnienia rozrodu zwierząt w aspekcie fizjologicznych mechanizmów regulacyjnych, oraz naturalnych i biotechnicznych metod sterowania dla potrzeb praktycznego rozrodu w fermach.
Istotnymi zagadnieniami badawczymi są też szeroko pojęta organizacja produkcji, w tym systemy gromadzenia i przetwarzania danych produkcyjnych, warunki utrzymania i dobrostan zwierząt w aspekcie podstawowym, prawnym i utylitarnym oraz praktyczne zagadnienia żywienia zwierząt.
Dr hab. Wioletta Knapik, prof. UR
Dr hab. Wioletta Knapik Dr hab. Wioletta Knapik jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
Jest socjologiem wsi, koncentruje się na badaniu przemian zachodzących na obszarach wiejskich.
Uczestniczyła w stażach na uczelniach zagranicznych, realizowała badania w ramach stypendium badawczego przyznanego przez Rektora UR. Realizowała i kierowała ministerialnymi grantami naukowymi, m.in. „Kapitał ludzki i społeczny a jakość życia na obszarach wiejskich Małopolski”.
Od 01 stycznia 2019 roku, jako kierownik projektu UR, realizuje grant Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych (GROWiD)”.